จุดเสี่ยง แมลง เข้าบ้าน

“แมลงตัวนั้น ตัวนี้มีเยอะมากมาย…ดูไปก็คล้าย คล้ายกันทุกตัว” ทว่าในความเป็นจริงแมลงมีลักษณะปลีกย่อยที่ต่างกันออกไป ทั้งถิ่นฐานกำเนิด วิถีการสัญจร และถิ่นที่อยู่อาศัย สิ่งหนึ่งที่มนุษย์ไม่อาจหลีกเลี่ยงที่จะพบเจอ แมลง ได้ นั่นก็คือ ในบ้านของเราเอง

บ้านของมนุษย์นั้นจัดได้ว่าเป็นสถานที่แห่งหนึ่ง ที่มีทั้งอาหาร ความปลอดภัยสูง แสงสียั่วยวนจูงใจ เหมาะที่แมลงใฝ่ฝันจะได้เข้ามาอิงอาศัยร่วมชายคา ไม่นับแมลงบางตัวที่ตั้งรกรากอยู่ก่อนตามบรรพบุรุษในบ้านมาก่อน ไม่ว่าจะเป็นจุดอับ ซอกหลืบ บนชายคาที่พ่อแม่ของแมลงได้อพยพมาวางไข่ไว้ก่อนหน้านั้นแล้ว บ้านของเรายังมี “จุดเสี่ยง” ที่จะเรียกแมลงเข้าบ้านได้อีกหลายจุด ลองมาสังเกตกันว่าบ้านของคุณมีจุดเสี่ยงเหล่านี้หรือไม่

1.ประตูบ้าน

คือ เส้นทางเข้าออกหลักของมนุษย์ผู้เป็นเจ้าของบ้าน บ่อยครั้งที่อาคันตุกะของเราได้ติดตามเข้ามาโดยที่เจ้าบ้านไม่ทันสังเกต ด้วยเหตุผลที่ว่าแมลงนั้นมีตัวเล็ก มีสีสีนที่อำพรางสายตาได้ในระดับหนึ่ง แมลงบางชนิดบินได้ไวกว่าจังหวะการก้าวเท้าของมนุษย์ เพราะแมลงนั้นมีปีกที่บางใส บางชนิดมีปีกแข็งหรือปีกหางเสือ ด้วยความใสของปีก เราอาจจะไม่ทันสังเกตการกระพือปีก แมลงกลุ่มที่บินได้ที่พบเห็นนี้เช่น ยุง แมลงวัน แมลงปอ ส่วนใหญ่จะบินเข้ามาตามกลิ่นของมนุษย์ หรือบินมาตามแสงสว่างยามที่เราไขประตูบ้าน แมลงบางชนิดกระโดดได้ส่วนใหญ่จะเป็นแมลงจำพวกขากระโดด อันมีลักษณะเด่นคือ มีขาหลังโตกว่าขาหน้า เคลื่อนตัวโดยการกระโดด เช่น พวกตั๊กแตน จิ้งหรีด กรณีนี้มักพบกับบ้านที่ปูสนามหญ้าใกล้กับประตูห้องโถงของบ้าน เป็นบ้านที่ร่มรื่นใกล้กับรังของแมลงดังกล่าว เมื่อเจ้าของบ้านเปิดประตูแมลงผู้ใคร่รู้ก็ขอติดตามเข้าไปสำรวจ ดังสำนวนไทยที่ว่า “เข้าตามตรอก ออกทางประตู”

2.หน้าต่างของบ้าน

เป็นช่องทางสำรอง เนื่องจากหลายครัวเรือนจะเปิดหน้าต่างไว้เพื่อถ่ายเทอากาศ ดังนั้นแสงสว่างจากในบ้าน และกลิ่นของอาหารย่อมยั่วยวนให้เหล่าแมลงเกิดความใคร่รู้ และหาทางเข้ามาสำรวจ หากห้องครัวของบ้านไหนทำอาหารที่มีกลิ่นฉุนเป็นพิเศษ เช่น ตำปูปลาร้า ทอดปลาเค็มอินทรีย์แมลงซึ่งเดิมมีจมูกรับกลิ่นที่ดีย่อมมาตามช่องทางที่กลิ่นนั้นชัดที่สุด บ้านที่มีมุ้งลวดจะพบว่ามีแมลงวันเกาะหรือบินชนคอยจังหวะที่ท่านเผลอเปิด แมลงเหล่านั้นจะเข้ามามีส่วนร่วมอย่างเปรมหฤทัย แม้ว่ามุ้งลวดจะมีช่องสานที่ถี่ออกแบบมาเพื่อป้องกันแมลงเข้ามาในระดับหนึ่ง แต่แมลงที่ตัวเล็กกว่าช่องดังกล่าวยังสามารถเล็ดลอดเข้ามาได้เสมอ แมลงมีขามากถึง 3-6 คู่ จึงสามารถเกาะผนังและแขวนตัวบนเพดานได้ สามารถพยุงตัวแม้ในยามที่มีพายุแรงๆ ได้ และสายตาตองแมลงนั้นพิเศษกว่ามนุษย์มาก

แมลงมีตาที่เรียกว่า ตารวม อันหมายถึง ตาหนึ่งดวงของแมลงจะประกอบด้วยแก้วตาย่อยๆ มีลักษณะคล้ายแผ่นแก้วหกเหลี่ยมเรียงต่อกันเป็นตาดวงโต ดวงตาเหล่านั้นจะสอดเสาะหาช่องทางเข้าบ้านของคุณได้โดยไว ขอเพียงมีรูเท่าที่พวกเขาจะพอลอดผ่านเข้าไปได้ มันก็เข้าไปได้แล้ว สังเกตบ้านที่ใช้หน้าต่างสไลด์ให้ดี บริเวณข้างใต้นั้นจะมีช่องว่างอยู่ สำหรับใส่ล้อเลื่อนอันประกอบอยู่กับรางเลื่อน แมลงสามารถแทรกตัวเบียดเข้ากับจุดเล็กๆ นี้เมื่อเข้ามาในบ้านของคุณได้อย่างสบาย หากจะทดลองอย่างง่าย ลองเปิดไฟในห้องที่มีหน้าต่างลักษณะนี้คืนที่มีแมลงเม่ากำลังโหยหาแสงสว่างใช้เวลาเพียงไม่นาน บ้านของคุณจะพบกับปรากฏการณ์ดังสำนวนไทยที่ว่า “แมลงเม่าบินเข้ากองไฟ”

ประตูและหน้าต่างเป็นจุดที่มนุษย์เข้าออกบ้านเป็นหลัก ทั้งยังเป็นจุดที่แมลงหลากชนิดสามารถติดตามหรือแทรกตัวเข้ามาได้โดยง่าย บ้านเรือนส่วนใหญ่ยังมีจุดเล็กๆ น้อยๆ ที่เจ้าของบ้านลืมนึกถึง บางบ้านอาจลืมคิดไปว่าเราไม่ได้เข้าออกทางนี้ หรือไม่สามารถเข้าออกทางเหล่านี้ได้ แต่มิใช่ข้อจำกัดของสัตว์โลกจำพวกแมลงเลยแม้แต่น้อย

3.ปล่องควันและพัดลมดูดอากาศ

หน้าที่หลักคือ พัดพาฝุ่นละออง ไอน้ำ และควันออกไปภายนอกบ้าน แต่หากสังเกตให้ดีสำหรับบางบ้านที่ไม่ได้ครอบทับไว้ด้วยมุ้งลวดอีกชั้นหนึ่ง นั่นก็คือ ช่องทางใหญ่ๆ ที่สัตว์ใหญ่กว่าแมลงเช่น หนู งู ตุ๊กแก และจิ้งจกยังเข้ามาสร้างถิ่นฐานใบบ้านของคุณได้ แล้วสัตว์โลกตัวกระจ้อยจำพวกแมลงจะยากลำบากสักเพียงไร

คุณรู้หรือไม่ว่า แมลงใช้อากาศในการหายใจเพียงน้อยนิดหาดเทียบกับสัตว์โลกชนิดอื่น เหตุผลหนึ่งคือ ขนาดตัวที่เล็ก ทว่าอีกเหตุผลหนึ่งซึ่งสำคัญกว่าคือ แมลงมีระบบการหายใจที่ดีมาก แม้ลำตัวจะเป็นเกราะแข็งแต่ด้วยระบบรับอากาศที่ดีเยี่ยม แต่มันสามารถนำอากาศเข้าสู่ร่างกายได้เร็ว และทีละมากๆ ทำให้ระบบเผาผลาญพลังงานดี

สิ่งที่มองเห็นได้ชัดคือ กระกระพือปีกที่ไวมาก หากให้เราแกว่งแขนให้เร็วและนานเท่าแมลงบินก็คงจะเหนื่อยมาก ด้วยความสามารถที่ใช้อากาศน้อยในการดำรงชีพ แมลงจึงอยู่ในสภาพแวดล้อมที่อากาศน้อย แม้ว่าจะอยู่ในสถานการณ์ เช่น เกิดไฟป่า แมลงก็อยู่รอดได้ เพราะฉะนั้น การบินเข้าทางปล่องไฟ หรือช่องระบายอากาศที่เปิดค้างไว้เป็นเรื่องที่แมลงอดทนฝ่าสภาพอากาศที่เลวร้ายเข้ามาหากินในบ้านได้ ประหนึ่งลุงซานต้าที่ไม่จำกัดว่าต้องเข้ามามอบของขวัญในถุงเท้าทางปล่องควันทุกวันที่ 25 ของเดือนสิ้นปี แมลงนั้นเข้าออกไม่ทุกเมื่อ ยามที่มันต้องการและตราบเท่ามีสิ่งเร้าจูงใจให้เข้ามา

4.ท่อระบายน้ำและท่อน้ำทิ้ง

แมลงบางชนิดโตขึ้นมาจากน้ำ บางชนิดว่ายน้ำได้ บางชนิดเมื่ออยู่ในโหมดดักแด้แม้น้ำป่าพัดพาไปมันก็ไม่ตาย เคยมีข่าวงูเข้าบ้านทางคอห่านของชักโครกมาแล้ว ท่านโปรดตรองดูเถิดว่าสัตว์ใหญ่ขนาดนั้นยังสามารถเข้ามาทางท่อน้ำได้ ไฉนเลยแมลงจะเข้ามาเส้นทางเหล่านั้นบ้างไม่ได้ครั้งหนึ่งที่เราเคยสงสัยว่า ยุงจำนวนหลายสิบตัวเข้ามาในห้องน้ำได้อย่างไร เคยทดลองเอาของไปทับเหนือปากท่อระบายน้ำ อีกวันหนึ่งพบยุงนอนเรียงรายจำนวนมาก แม้จะเป็นห้องน้ำชั้นสองที่ใช้ถังบำบัดแมลงเหล่านี้ก็สามารถตามกลิ่นเหงื่อไคลมาสู่ปลายทางออกได้ นอกจากแมลงตัวเล็กๆ จำพวกยุง

แมลงที่ชอบอาศัยท่อระบายน้ำเป็นแหล่งหาอาหารจำพวกแมลงสาบ ก็เข้าออกทางนี้ได้เช่นกัน ครั้งหนึ่งที่เจ้าหน้าที่พ่นยาไล่ยุงบริเวณนอกบ้านและช่องระบายน้ำ พวกเขาก็หนีร้อนมาพึ่งเย็นโดยกรูออกมาจากปากท่อระบายน้ำนี้ ปัจจุบันทุกห้องน้ำจำต้องซื้อตะแกรงตาข่ายวางปิดไว้เพื่อความสบายใจของผู้อยู่อาศัย

มีอีกสำนวนไทยหนึ่งที่ควรกล่าวถึงในบทความนี้คือ “หูหนูจมูกมด” แมลงบางจำพวกฝากท้องไว้กับบ้านเรือนของคุณ แม้ว่าพวกเขาจะไร้ซึ่งปีกที่จะโบยบินจากที่สูง แต่มันมีลำตัวที่เล็ก มีพลังกำลังแบกหามมีเฟโรโมนเรียกเพื่อนให้แกะรอยตามกันมาได้ มดใช้หนวดเพื่อแยกประเภทและดมกลิ่นอาหาร รวมทั้งใช้เพื่อฟังเสียงและคลำทาง บ้านที่มีช่องต่างๆ อาทิ มุมหน้าต่าง มุมประตู รอยแยกของชั้นเพดาน รอยแยกใต้พื้นเรือน มดสามารถใช้ช่องทางเหล่านั้นเดินพาเหรดเข้ามาขโมยอาหาร และแบกหามออกไปได้ตามชอบใจเพื่อมาช้อปปิ้งอาหารหรือเศษอาหารในบ้านของคุณราวกับเป็นซูเปอร์มาร์เก็ต หากบ้านเรือนของคณอยู่ใกล้กับรังของมดหรือท่านวางอาหารในระยะที่พวกมันสามารถรับกลิ่นได้ มันจะมาอย่างแน่นอนถิ่นที่อยู่อาศัยของมดง่ามมักอยู่ตามสนามหญ้าหน้าบ้าน มดแดงจะอยู่บนต้นไม้ มดลี่ทำรังด้วยดิน โดยมากเราจะพบมดง่ามมากกว่ามดชนิดอื่นๆ ในบ้าน เหตุผลเพราะห้องครัวส่วนใหญ่จะอยู่ติดพื้น

บางครอบครัวเป็นครัวเปิด มดง่ามจึงรับรู้กลิ่นอาหารได้ง่ายกว่า ภูมิปัญญาของบรรพบุรุษจึงรังสรรค์นวัตกรรมถ้วยใส่น้ำรองขาตู้กับข้าว เพื่อป้องกันการรุกรานจากภาคพื้นดิน ทั้งนี้ก็ต้องสังเกตให้ดีว่าส่วนอื่นใดของตู้กับข้าวนั้นสัมผัสกับผนังหรือฝ้าเพดานด้วยหรือไม่ เพราะแมลงเหล่านี้สามารถไต่ผนังและโรยตัวทางฝ้าลงมาได้อย่างสบายๆ  ทั้งนี้ในยามที่ฝนตกหนักคุณอาจจะตกใจที่ฝูงมดเข้ามาพักพิงในบ้านแล้ว บ้างก็ขนไข่แบกลูกหลานมาด้วย เหตุผลเพราะมันรับรู้ได้ถึงสภาพอากาศหรือน้ำท่วมรังของมัน แมลงเหล่านี้จะหนีน้ำขึ้นสู่ที่สูงกว่า ซึ่งนั่นก็คือ บ้านเรือนของคุณ บ้างก็ขอแค่ได้เกาะตามเสาเรือน บ้างก็อพยพเข้ามาตามช่องทางต่างๆ ที่เอื้อให้พวกมันเข้ามาหลบภัย และหาอาหารประทังชีพได้ เป็นโหมดอารมณ์ “โหยหาความรักความเมตตา”

นอกเหนือจากจุดเสี่ยงที่แมลงจะเข้าบ้านแล้ว ยังมีแมลงบางจำพวกที่ไม่เข้าตามตรอกไม่ออกทางประตู แต่บุกรุกเข้ามาสร้างความเสียหายได้โดยตรง นั่นคือ ปลวก จะเป็นความโชคร้ายอย่างยิ่งสำหรับผู้ที่รักบ้านเรือนไม้ ซึ่งไม่ใช่ไม้เนื้อแข็ง ปลวกจะเป็นแมลงปากเคี้ยวคล้ายกับมด พฤติกรรมเด่นของปลวก คือสามารถปรับเปลี่ยนที่อยู่อาศัยได้ แมลงจำพวกนี้หากมีความต้องประสงค์ที่จะยึดบ้านของคุณแล้ว โดยหลักการปลวกชอบที่อยู่แบบชื้นเย็น หากสร้างรังพูนขึ้นจากดินจะเรียก จอมปลวก จอมปลวกนี้นั้นจะอยู่โดยสังโดษก็ได้ เพราะมันจะขุดดินลึกลงไปถึงระดับชั้นน้ำใต้ดิน เพื่อให้ไอความเย็นพวยพุ่งขึ้นมาเย็นคล้ายเครื่องปรับอากาศ แต่หากมันมาสร้างรังบริเวณโคนต้นไม้ ผนังบ้าน ใต้ถุนบ้าน หรือในตัวเรือนบ้านของท่านจะเป็นปัญหาใหญ่ เพราะอย่างที่ทราบกันดีกว่าเขี้ยวของปลวกจะเจาะให้ไม้ประกอบเรือนของท่านผุกร่อน ถือเป็นการสร้างจุดเข้าออกบ้านได้ โดยได้ต้องพยายามหารูหรือช่องทางใดๆ เพื่อเข้าสู่เรือนท่าน หากพื้นเรือนไม้ของท่านบางจุดมีความผิดปกติ พองหรืออุ่นผิดปกติ สันนิษฐานได้ว่าท่านอาจจะมีเพื่อนบ้าน

ดังนั้นจึงสรุปได้ว่า “จุดเสี่ยงเรียกแมลงเข้าบ้าน” ก็คือ จุดที่มีแสงสว่าง จุดที่มีกลิ่นอาหาร จุดช่องรู

จุดที่แมลงมองว่าปลอดภัยเหมาะสำหรับเข้ามาเพื่อสร้างเป็นรัง หากบ้านของคุณมีสภาพแวดล้อมเป็นถิ่นที่อยู่ของแมลง ก่อนสร้างบ้านท่านควรคำนึงถึงบทความข้างต้น และหากว่าขณะที่คุณกำลังพิจารณาหาจุดเสี่ยงที่แมลงจะเข้าบ้านอยู่ ขอให้คำนึงถึงเหตุปัจจัยทั้งหลาย และป้องกันตามจุดเสี่ยงที่เสนอแนะไว้ข้างต้นเพื่อตัวคุณและครอบครัวจะได้อยู่อย่างปลอดภัย สบายใจ ไร้แมลงมารบกวนนั่นเอง